Często spotykamy się z pytaniami: Jak założyć fundację? Jak można wesprzeć jakiś cel społeczny, ale tak, aby to był "żywy pomnik” imienia konkretnej osoby czy rodziny? Kiedy wyjaśniamy jakich formalności trzeba dopełnić, oraz ile kosztuje utrzymanie takiej organizacji, większość zainteresowanych się zniechęca i w rezultacie wszyscy na tym tracimy: nie otrzymują wsparcia potencjalni odbiorcy (np. dzieci, młodzież, seniorzy), ale również potencjalni darczyńcy nie wspierają ważnych dla nich celów społecznych, nie mają satysfakcji ze wspierania tego, co dla nich jest ważne, realizacji ważnych, życiowych celów. Jest jednak proste rozwiązanie takiego dylematu: założenie funduszu wieczystego.

PRZYWILEJ DLA WSZYSTKICH

Ludzie od zawsze szukali sposobów na utrwalenie swojego nazwiska. Budowali pomniki, fundowali monumentalne grobowce, malowali portrety. Jednak nawet najwspanialsze obrazy i spiżowe pomniki były martwe – nie sprawiały, że wartości i pasje ważne dla ich bohaterów były rozwijane także po ich śmierci. Udało się to niewielu, głównie artystom i filantropom. Ci pierwsi zawdzięczają to swemu talentowi, ci drudzy najczęściej ufundowali instytucje będące „żywymi pomnikami”. Współczesnym sposobem na budowę takich „żywych pomników” są fundusze wieczyste zarządzane przez fundacje i stowarzyszenia. Można je tworzyć dla wielu darczyńców równolegle, rozwijać przez kilka pokoleń, a przywilej ich budowy nie jest już zarezerwowany tylko dla najbogatszych. 

PRZESTRZEŃ DO SAMOREALIZACJI

Bardzo ważną cechą funduszu wieczystego jest to, że nie musi on być zakładany poprzez zapis testamentowy. Żyjący fundator/darczyńca może założyć fundusz, zaprosić do jego rady członków rodziny i przyjaciół czy osoby, które uznaje za autorytety. Poprzez założenie funduszu można zbudować dla siebie przestrzeń samorealizacji poza działalnością zawodową, rozwijać pasje. 

Wyobraźmy sobie na przykład program stypendialny wspierający młodych adeptów malarstwa, dający jednocześnie fundatorowi możliwość zaproszenia do tego działania wielu ważnych dla niego osób. Darczyńca może obserwować, jak rozwijają się uzdolnieni młodzi ludzie, cieszyć się z ich sukcesów i dokonań. Stypendyści, ich rodziny i otoczenie współpracują z fundatorem i radą funduszu, stając się uosobieniem ważnych dla niego wartości i pasji.

NIENARUSZALNY KAPITAŁ ŻELAZNY

Aby nadać stabilność i niezależność funduszu wieczystego, warto część środków ulokować bądź zainwestować tak, by móc z wypracowanego zysku finansować stypendia w kolejnych latach. Tak ulokowane/zainwestowane środki finansowe tworzą nienaruszalny kapitał żelazny. Można będzie go jedynie powiększać, co sprawi, że wybrany cel lub inicjatywa zawsze będą miały zapewnione źródło finansowania. Fundusz wieczysty jest połączeniem przynoszącego zyski kapitału żelaznego ze społecznie użyteczną misją: na przykład finansowaniem stypendiów. O realizację takiego scenariusza zadba organizacja pozarządowa, przy której utworzyliśmy fundusz wieczysty. 

GWARANTOWANE WSPARCIE MERYTORYCZNE

Założenie i poprowadzenie funduszu wieczystego oferują zazwyczaj doświadczone, stabilne organizacje pozarządowe. Do takich organizacji należy Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce. Formalności są ograniczone do minimum, podobnie jak koszty. Darczyńca ma pewność, że jego pieniądze będą czynić dobro w bardzo długiej perspektywie czasowej. 

RÓŻNORODNE MODELE WSPÓŁPRACY Z DARCZYŃCĄ

Jeżeli darczyńca życzy sobie na przykład przyznawać stypendia, to może osobiście uczestniczyć w wyborze stypendystów, a organizacja przeprowadzi konkurs stypendialny, przygotuje wszystkie procedury oraz umowy stypendialne. Jeżeli jego marzeniem jest pomoc dzieciom z niepełnosprawnością słuchu, to organizacja pozarządowa przeprowadzi konkurs na najlepszy projekt grantowy, przygotuje i podpisze umowę dotacji z wybranym beneficjentem, a następnie będzie monitorować proces realizacji projektu i jego rezultaty. Zadba również o prawidłowe rozliczenie projektu. 

STRATEGIA WYGRANY - WYGRANY

Taka współpraca (jak przedstawiona wyżej na przykładzie Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce) jest korzystna nie tylko dla darczyńców, lecz także dla organizacji pozarządowych. Odwiecznym problemem trzeciego sektora jest poszukiwanie skutecznych, zrównoważonych (opartych na win-win strategy) i długofalowych sposobów współpracy z darczyńcami. Zaproponowanie utworzenia funduszu wieczystego otwiera przestrzeń dla dialogu z filantropem. Daje możliwość poznania jego pasji, wartości, marzeń. Co ważne, organizacja pozarządowa może liczyć nie tylko na jednorazowe wsparcie, lecz także na współpracę kontynuowaną przez pokolenia.

SPOŁECZNOŚCI LOKALNE TEŻ MAJĄ SZANSĘ

Istnieją organizacje, które wyspecjalizowały się w tworzeniu funduszy wieczystych dla członków społeczności terytorialnych, na terenie których funkcjonują. Te organizacje to fundusze lokalne (community foundations), jedne z najbardziej dynamicznie rozwijających się organizacji na świecie. Fundusz lokalny to, mówiąc najprościej, organizacja, która zarządza funduszami wieczystymi, powierzonymi jej przez osoby prywatne, rodziny i instytucje. Dochody z zarządzania zgromadzonymi w ten sposób zasobami służą zaspokajaniu potrzeb konkretnych społeczności lokalnych.