Kapitał żelazny

Wspieraj fundusze wieczyste zarządzane przez Akademię

Kapitał żelazny

Aby organizacje i instytucje działające na rzecz pożytku publicznego mogły skutecznie realizować swoje cele statutowe, powinny sprawnie pozyskiwać środki finansowe, odpowiedzialnie nimi zarządzać w oparciu o procedury, prawidłowo je dystrybuować i rozliczać. Posiadanie stabilnego źródła dochodów pozwala na przyjęcie dłuższego i efektywnego horyzontu planowania strategicznego. Dzięki stałym zasobom finansowym organizacje mogą wspierać ważne działania – także te, których doniosłość może nie być w danej chwili dostrzegana przez ogół społeczeństwa i w związku z tym bardzo trudno jest zdobyć na nie środki. Z tych względów, możliwość generowania zysków przez samą organizację jest dla niej bardzo ważna. Zapewnia bowiem poczucie bezpieczeństwa i niezależności. Narzędziem gwarantującym długoterminowe i stabilne źródło finansowania celów statutowych organizacji pozarządowych jest kapitał żelazny.

Kapitał żelazny (ang. endowment) to środki finansowe, które organizacja zdobywa i gromadzi po to, by czerpać z nich zyski przeznaczane na realizację jej celów statutowych. Stanowi on ważne, stabilne i trwałe źródło finansowania działań podejmowanych przez organizację. Zasadą generalną jest nienaruszalność kapitału żelaznego oraz jego stałe pomnażanie. Istnieje kilka głównych celów tworzenia kapitału żelaznego:

utrzymanie niezależności finansowej,
rozwój prowadzonych programów i tworzenie nowych,
zapobieganie okresowej utracie płynności finansowej,
zastąpienie malejącego źródła istniejących dochodów.

Stworzenie kapitału żelaznego uważane jest zazwyczaj jako kolejny, znaczący etap rozwoju organizacji. Oparcie działalności w całości lub części na kapitale żelaznym umożliwia uniezależnienie od innych, zewnętrznych źródeł finansowania, pozwala na prowadzenie długoterminowej przemyślanej polityki finansowej, a także daje poczucie stabilności zarówno pracownikom organizacji, jak i jej beneficjentom.

Źródła: T. Perkowski, Zarządzanie kapitałem żelaznym przez fundacje, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej: [na prawach rkpsu],

Fundraising to sztuka, której można się nauczyć. Dobre pomysły na pozyskiwanie funduszy w lokalnej społeczności, red. Beata Tokarz, Warszawa: ARFP, 2005.

Dlaczego warto budować kapitał żelazny?

Posiadanie stabilnego źródła dochodów pozwala na przyjęcie dłuższego i efektywnego horyzontu planowania strategicznego. Dzięki stałym zasobom finansowym organizacje mogą wspierać ważne działania – także te, których doniosłość może nie być w danej chwili dostrzegana przez ogół społeczeństwa i w związku z tym bardzo trudno jest zdobyć na nie środki. Z tych względów, możliwość generowania zysków przez samą organizację jest dla niej bardzo ważna. Zapewnia bowiem poczucie bezpieczeństwa i niezależności.

Warto pamiętać, że budowanie kapitału żelaznego przynosi wiele korzyści, nie tylko w wymiarze finansowym, ale także społecznym. Po pierwsze, zmienia się pozycja organizacji w społeczności: organizacja z kapitałem zaczyna być postrzegana przez sektor biznesu i potencjalnych darczyńców, jako wiarygodny i rzetelny partner, nastawiony na gospodarność i długofalowość swojej wizji i działań, a nie na szybki „skok na kasę”.

Po drugie, część zysków generowanych z kapitału żelaznego może być wykorzystywana przez organizacje do zabezpieczenia wymaganego wkładu własnego do różnorodnych projektów. Ma to szczególne znaczenie, gdy programy wsparcia wymagają prefinansowania albo, gdy wymagany wkład do projektu stanowi trudną do pozyskania kwotę.

Po trzecie, posiadanie kapitału żelaznego, przynoszącego znaczące zyski, umożliwia organizacji swobodę dysponowania dochodem i pozwala na możliwość finansowania takich kosztów, których nie finansują programy grantowe dla organizacji pozarządowych (lub które wprowadzają poważne ograniczenia w finansowaniu pewnych typów kosztów). Ma to miejsce zazwyczaj w przypadku programów rządowych i unijnych. Posiadanie zysków z kapitału żelaznego, które mogą pozostawać do dyspozycji zarządu organizacji (choćby w niewielkiej części), daje pewną niezależność i długofalową perspektywę w planowaniu i pozyskiwaniu środków na działania.

Ponadto, posiadanie stabilnego kapitału zapobiegać może okresowej utracie płynności finansowej. Przede wszystkim jednak, kapitał żelazny daje organizacji poczucie stabilności, a pozwalając na utrzymanie niezależności finansowej – umożliwia tworzenie długofalowych strategii realizacji misji organizacji i skutecznego odpowiadania na potrzeby społeczności lokalnej.

Źródła: T. Perkowski, Zarządzanie kapitałem żelaznym przez fundacje, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej: [na prawach rkpsu], Fundraising to sztuka, której można się nauczyć. Dobre pomysły na pozyskiwanie funduszy w lokalnej społeczności, red. Beata Tokarz, Warszawa: ARFP, 2005.

Budowa i zarządzanie kapitałem żelaznym

Kapitały żelazne mają służyć realizacji długookresowych celów finansowych powołującej go Instytucji. Z perspektywy zarządzania finansowego kapitał żelazny ma w długim okresie czasu zachowywać swoją realną wartość oraz finansować cele, dla których został utworzony.

dowiedz się więcej